Taboes mogen aan het licht komen – interview met Lenka van Dijk

Lenka van Dijk

Door Foke van Bentum

Voordat we over de sectie beginnen, wat was voor jou de aanleiding om systeemtherapeut te worden?  

Op dit moment werk ik bij de Waag als teamleider en behandelaar bij zorglijn huiselijk geweld. Daarnaast heb ik mijn eigen praktijk voor relatie- en gezinstherapie (overonsrelatietherapie.nl). Eerder werkte ik als FFT therapeut en FAST therapeut (Forensische Ambulante Systeemtherapie) met jongeren die bekend zijn met antisociaal en grensoverschrijdend gedrag en hun ouders. Werken met systemen had (en heeft) dus eigenlijk langer al mijn interesse. Voor nog meer verdieping ben ik de opleiding tot systeemtherapeut gaan doen. Naast dat ik het heel blij word van systemisch werken, geloof ik ook dat je het systeem echt nodig hebt om tot verandering te komen.  

Bij de Waag worden mensen aangemeld die grensoverschrijdend of strafbaar gedrag laten zien. Sommige mensen komen vrijwillig, anderen worden doorverwezen door justitie. Ik werk bij zorglijn huiselijk geweld, wat zoveel betekent dat mensen die bij ons in behandeling komen in de relatie met hun naaste(n) hoogoplopende conflicten kunnen hebben, die soms ook fysiek uit de hand kunnen lopen. Het mooiste aan mijn werk vind ik als ik zie dat mensen weer in liefdevolle verbinding met elkaar komen en kwetsbaar durven te zijn richting elkaar. Als er meer begrip ontstaat voor de eigen pijn en vaak machteloosheid en die van de ander, ontstaat er weer toegang tot de warmte en liefde voor elkaar die er meestal ook is. En als het mensen lukt om daar weer contact mee te krijgen, dan is dit toch het mooiste vak wat er is.  

Wat heeft de opleiding tot systeemtherapeut je gebracht?  

De opleiding vond ik echt fantastisch. Ik kan het iedereen aanraden. Het gaf mij zoveel meer zicht op de invloed van verschillende systemen op mensen, de invloed van de hechtingsgeschiedenis en kennis van verschillende modellen en methodieken om uit te putten. Wat mij vooral als een soort mantra is bijgebleven is dat gedrag van iemand slechts betekenis krijgt binnen de context van het systeem van die persoon, zowel op micro als op macro niveau. Ik neem eigenlijk altijd het systeem mee in de kamer als onlosmakelijk deel van degene die voor me zit, of ze er nu wel of niet fysiek bij zijn. Dat hoeven niet alleen leden van het gezin van herkomst te zijn, maar ook bijvoorbeeld de culturele achtergrond van iemand. Ik voel me nu ook echt systeemtherapeut en niet iemand die ‘systemisch werkt’. Het is echt een vak apart! 

Je bent bestuurslid van de sectie Forensische Systeemtherapie. Waarom wilde je in het bestuur?  

Ik wil me er voor inzetten dat we binnen de ggz laten zien wat systeemtherapie is en dat systeemtherapie en systeemtherapeutisch werk een belangrijke aanvulling is in de ggz. Zeker ook in de forensische ggz, waar toch nog regelmatig individueel wordt gekeken. Dat blijkt ook uit de termen waarin we snel vervallen als het gaat over huiselijk geweld, zoals daders en plegers aan de ene kant en slachtoffers aan de andere kant. Terwijl het voor daadwerkelijke verandering zo belangrijk is om te kijken naar het gehele plaatje, de dynamiek tussen mensen en de impact op het gehele systeem.  Ook zie ik in de praktijk dat de samenwerking tussen organisaties en hulpverleners nog te vaak spaak loopt. Dus ik wilde ook graag in het bestuur om een steentje bij te dragen aan het verbeteren van onze samenwerking om mensen verder te kunnen helpen.

Hoe is jullie idee ontstaan voor een drieluik van studieavonden?  

Onze drijfveer is dat we laten zien wat we doen binnen de ggz. Een van de manieren is het organiseren van studieavonden, zowel voor systeemtherapeuten als systeemtherapeutisch werkers, maar zeker ook voor andere professionals. Want we willen juist de samenwerking tussen professionals vergroten. Ineens bedachten we: als we er nu eens een paraplu boven hangen in de vorm van een thema, dan kunnen we misschien nog meer zichtbaar maken wat we doen. Toen ontstond het thema voor het drieluik van dit jaar: ‘Je ziet het pas als je het weet’. Binnen de forensische systeemtherapie maar ook daarbuiten gaat het vaak om spannende onderwerpen waar een taboe op rust. Wij proberen licht te werpen op taboes en andere moeilijke onderwerpen en deze bespreekbaar te maken. Juist door hier licht op te schijnen, kan er verandering ontstaan. Ons thema voor 2024 is overigens ook al bekend! “vaak moet er iets gebeuren, voordat er iets gebeurt”. We starten het jaar met een studiedag, dat belooft heel interessant te worden.  

En het is zo leuk dat er steeds meer mensen komen! De eerste online studieavond was in mei. We organiseerden deze avond samen met de sectie Kind en Jeugd. Het onderwerp was duurzaam samenwerken na complexe scheiding en Heleen van der Wel was onze gastspreker. Er kwamen zo’n veertig mensen. De tweede avond was in september waarbij Katinka Lünneman een lezing gaf over de aanpak van huiselijk geweld. Zo’n zestig aanwezigen leerden hoe je op basis van gezinsprofielen zorg- en beschermingsarrangementen op maat kunt maken. Het verslag van deze avond lees je hier. 

De derde avond vindt plaats op 30 november en gaat over grensoverschrijdend seksueel gedrag tussen broers en zussen. Weer zo’n moeilijk bespreekbaar onderwerp waar we als sectie licht op willen werpen. De inschrijving voor deze studieavond is onlangs geopend en er zijn nog genoeg plaatsen. Christel Popeliers en Aletta Simons houden een lezing over dit onderwerp en ook is er altijd een interactieve werkvorm op deze avonden om met elkaar in gesprek te kunnen gaan.  

Kost het veel tijd om dit allemaal te organiseren?   

We komen een paar keer per jaar samen om plannen te maken. Ook bespreken we dan welke congressen we willen bezoeken om inspiratie op te doen. We hebben hiervoor een voorstel ingediend bij het bestuur van de NVRG en dat is goedgekeurd. Rond een studiedag of studieavond vergaderen we iets vaker. We hebben een fijne groep van vier bestuursleden en er kunnen nog mensen bij. Dus als je in de forensische zorg werkt, lid bent van de NVRG en het leuk vindt om samen met een klein team bijeenkomsten te organiseren, collega’s te inspireren en zelf inspiratie op te doen, meld je dan bij ons aan via nvrg@nvrg.nl.  

Heb je nog een tip voor de NVRG?  

Ik vind het heel belangrijk dat collega systeemtherapeuten en systeemtherapeutisch werkers elkaar blijven opzoeken en informeren en dat de NVRG daarbij ondersteunt. Een groot issue onder de leden is of we wel genoeg erkenning en waardering krijgen. Wat me bezighoudt is hoe we kunnen samenwerken om ons vak op de kaart te blijven houden en hoe we elkaar, met al onze verschillende achtergronden, kunnen versterken. Het zou mooi zijn als de NVRG ons hierbij ondersteunt en faciliteert dat we zichtbaar zijn en blijven. En het zou nog mooier zijn als systeemtherapie naast als een psychotherapeutische discipline ook als een vak apart wordt gezien. Want dat is het.

Tot slot: Lenka, wat betekent jouw naam?

Lenka betekent `fakkel, de stralende, schitterende`. Het is een Tsjechische naam, mijn oma komt daar vandaan. Zij en mijn opa hebben elkaar in een Duits werkkamp leren kennen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij was een fakkeltje in mijn leven en via mijn naam denk ik vaak aan haar.  

Dank je wel Lenka voor dit interview en we hopen dat er veel mensen naar de studieavond komen!

Meer lezen of aanmelden