Systeemtherapie op de kaart bij suïcidepreventie en Jan Mokkenstormprijs

V.l.n.r. Kathelijne van Dongen, Bianca Jannink, Janke Versteeg

Op 7 september werd de Jan Mokkenstormprijs uitgereikt aan Kathelijne van Dongen. (Lees het interview over haar nominatie). Het is een aanmoedigingsprijs voor een praktijkvoorbeeld dat heeft bijgedragen aan het terugdringen van zelfdoding in Nederland. Ook Bianca Jannink en Janke Versteeg waren genomineerd voor deze prijs. Zij ontwikkelden de  training Betrekken van Naasten. 'Gewoon doen' .

Bianca en Janke, Kunnen jullie iets vertellen over jullie nominatie en de training die jullie hebben ontwikkeld?

Bianca: “Bij Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie, waar we allebei werken, geven wij de training “Suïciderisico en preventie’’. In deze training hebben we bewust gekozen voor het maken van een doorsteek naar de medewerkers zelf: hoe word je in je eigen leven geraakt door suïcide en hoe word je in je professionele leven geraakt? Door deze bewuste interventie handelen we volgens “practice what you preach” en laten we medewerkers vanuit privé- en werksituaties uitwisselen over het onderwerp suïcide. We staan stil staan bij gevoelens, geven erkenning en creëren een context van elkaars naasten zijn in het werken met kinderen, jongeren en gezinnen die te maken krijgen met suïcidaliteit.

Na een tweetal jaar draaien van deze voor alle collega’s verplichte basistraining merkten wij als trainers dat er onder medewerkers een repeterende vraag stond tot het trainen van vaardigheden in het betrekken van naasten bij suïcidaliteit. Medewerkers waren naast theorie en inzicht in belang/motivatie met name op zoek naar vaardigheden, taal en training om deze, veelal complexe, gesprekken vorm te geven”.

Janke: “Met alle informatie, ervaring en verhalen van deelnemers hebben we een verdiepende training Betrekken van naasten. ‘Gewoon doen’ ontwikkeld. De eerste pilot gaven we in 2021. In de door ons ontwikkelde training leggen we in vervolg op de basistraining bewust accent op de verbinding van medewerkers zelf en het thema suïcidaliteit, verbinding als professional met het thema suïcidaliteit waarna we de koppeling maken naar de verbinding met de cliënt en verbinding met de naasten van de cliënt. Immers, als jouw afstand tot het onderwerp kleiner wordt, verklein je ook de afstand tot jouw cliënt. Trapsgewijs werken we vanuit al deze perspectieven en geven wij deelnemers de kans om te onderzoeken hoe de verschillende perspectieven op elkaar inwerken. Een belangrijk onderdeel binnen de training is het uitdiepen van emoties in gesprek met jongeren en naasten, het (leren en kunnen) verdragen van deze emoties die loskomen in gesprek, het zoeken met gezinsleden/ naasten naar taal die hen kan helpen verbinden. En hoe je creatieve middelen kunt inzetten om te komen tot gesprek en om de veelal vicieuze cirkel waar cliënten en naasten onbedoeld en ongewild in terecht gekomen zijn te doorbreken.

In deze training/workshop wordt er context gecreëerd van veilig leren, van samen zoeken naar verbale en non-verbale uitingsvormen om zo met elkaar, met naasten te zoeken naar manieren zich uit te drukken wanneer zij het meest kwetsbaar zijn”.

Wat levert de training op?

Janke: “Na ruim een jaar ervaring met het geven van de training zijn wij razend enthousiast! Wij merken dat deelnemers zich meer durven verbinden met het onderwerp suïcidaliteit, dat zij zichzelf meer gezien en gehoord voelen in het werken met deze complexe doelgroep, dat door het spreken over eigen kwetsbaarheid er ook meer kracht ontstaat die nodig is dit werk vol te houden”.

Bianca: “Al het voorgenoemde maakt dat deelnemers zich meer bekwaam voelen in het voeren van gesprekken met naasten, meer holding ervaren vanuit de organisatie, het team. Cursisten geven terug dat ze oprechter contact met cliënten ervaren. Het is heel gewoon om van alles te voelen in het contact met de cliënt. Dan is het toch ongewoon om dat allemaal binnen te houden. Door die kwetsbaarheid naar buiten te brengen ontstaat er meer verbinding en oprechtheid, maar ook meer gelijkwaardigheid tussen cliënt en hulpverlener. En wat ook een mooie opbrengst is: we zien dat hulpverleners de neiging hebben om zaken meteen te willen oplossen. In de training leer je een context te creëren om samen moeilijkheden te dragen en te verdragen. Je kunt namelijk vaak niet zomaar even iets oplossen”.

Janke: “In onze training geven we medewerkers handreiking hoe suïcidaliteit meer op de agenda te zetten van teambijeenkomsten als intervisie, vergaderingen, supervisie, vanuit de visie dat als medewerkers zelf meer aandacht hebben intern voor dit onderwerp dit ook zijn/ haar vruchten af zal werpen in het doorbreken van het spreken hierover voor onze cliënten en naasten. Wij gunnen het onze cliënten dat ze het niet alleen hoeven te dragen. En dat moeten we elkaar als collega’s ook gunnen. Steun elkaar en ga er met elkaar over in gesprek!”

Bianca: “In alles is lees- en voelbaar welk belangrijk werk wij als systeemdenkers kunnen toevoegen in verbinden en samenbrengen. In het larger system hopen we ook dat hiermee de plek, de betekenis en opbrengsten van onze discipline, ons ambacht, ons vak juist nu, maar ook in de toekomst maatschappelijk gezien en erkend blijft”.