Terugblik op evenement met Esther Perel
Vrijdag 31 januari sprak Esther Perel in de Philharmonie in Haarlem op uitnodiging van de NVRG en de RINO Groep. Ze behandelde drie thema’s, specifiek voor professionals. Het was een inspirerende dag waarbij Perel haar verfrissende en verruimende ideeën deelde, afgewisseld met concrete oefeningen en uitleg aan de hand van beeldmateriaal en podcasts. Als NVRG kijken we terug op een zeer geslaagde dag. Een korte terugblik.
Een kijkje in de keuken van Esther Perel
Na een openingswoord van Mirjam Hinfelaar, voorzitter NVRG, nam moderator Frénk van der Linden het theoretisch kader door met Perel. Zij begon met een definitie van systeemtherapie. Daarop legde zij uit dat zij bij een therapie niet zoekt naar de oorzaak van een probleem, maar kijkt naar de dynamieken die het probleem in stand houden. Ook pleit zij voor een 'strength based approach' (wat zijn de sterktes in een familie?) in plaats van te kijken naar wat er fout gaat.
Voordat ze aan de slag ging met de drie thema's die de leidraad vormden voor deze dag, besprak zij een thema dat haar bezighoudt: de ‘kolonisatie’ van de evidence-based therapie. Deze eis dreigt steeds meer te overheersen. Als je echter als therapeut alleen kunt doen wat al bewezen is, kun je volgens haar niet creatief en nieuwsgierig zijn. Perel pleit voor ‘case-based’ in plaats van evidence-based therapie.
Taal & cultuur
Het eerste thema dat dieper werd belicht was taal & cultuur. Met speelse, creatieve interventies maakte Perel ontwikkelingen concreet zichtbaar. Ze riep meteen vijftien mensen uit de zaal op het podium. Aan de hand van enkele vragen liet ze zien dat we van een collectief georiënteerde ‘structuurmaatschappij’ waar alles vastligt, zoals met wie je trouwt, hoe je je gedraagt, zijn overgegaan naar een netwerkmaatschappij gericht op het individu, met meer vrijheid, minder zekerheid en meer zelftwijfel. Als je in een collectivistische cultuur leeft, zijn waarden en normen duidelijk en dat wordt in de huidige maatschappij steeds minder doordat het individu centraal staat. Een belangrijk intercultureel thema is of je bent opgevoed om autonoom te worden of om loyaal aan anderen te zijn.
Sommige culturen zijn nog steeds meer te kenschetsen als een structuurmaatschappij en dit werkt door in de waarden en verwachtingen van mensen. En niet alleen kunnen de waarden en verwachtingen per cultuur verschillen, zelfs in één persoon kan dit verschillend zijn. In de therapiekamer kijk je altijd wie er naast de cliënten zelf, nog meer in de kamer 'zitten' en welke cultuurbepaalde dynamieken een rol spelen. Als therapeut luister je niet alleen naar het verhaal dat cliënten je vertellen, maar ook naar het verhaal dat er onder ligt.
Lichaamsgerichte therapie
Bij het tweede onderwerp, lichaamsgerichte therapie, vergeleek Perel het lichaam met een huis. Hoe voel je je in je huis? Woon je in een kasteel of in een gevangenis? Wil je graag thuis zijn of liever weg? Welke delen van het huis laat je aan anderen zien? Aan de hand van videobeelden en oefeningen op het podium liet ze zien hoe je als therapeut kunt werken met lichaamstaal en hoe je iemand kunt laten verzachten, als woorden niet werken. Het lichaam is altijd authentiek en de manier waarop je in het leven staat, drukt zich uit in houding.
Volgens Perel is er geen grotere overwinning dan het terugkrijgen van levendigheid in mensen en relaties. Haar tip om een relatie levendig te houden: neem samen meer risico’s! Dat is veiliger dan niks doen. Humor is een indicatie of een relatie nog te redden is: kan een koppel nog lachen om hun eigen gedrag?
Gedurende de dag kregen de deelnemers een kijkje in de keuken van Esther Perel. Een paar voorbeelden:
- Voor de eerste sessie met een stel neemt ze twee à drie uur de tijd.
- Als therapeut ben je per definitie niet neutraal. Leidraad bij de vraag of je iets deelt over jezelf met de cliënt, is de vraag of het de cliënt gaat helpen als je dit doet.
- De cliënt komt binnen met een verhaal. Als therapeut laat je de cliënt weggaan met een ander verhaal.
- Toen Esther Perel begon als therapeut volgde ze een bepaald recept, en nu is zij creatief zonder kookboek, afhankelijk van wat er nodig is.
- Zij werkt veel samen met therapeuten uit andere disciplines.
- Als therapeut leer je de cliënt niet te ‘praten’ maar om te vertalen: de taal die de ander spreekt.
Geheimen en vertrouwelijkheid
Het derde en laatste onderwerp was ‘geheimen en vertrouwelijkheid’. Volgens Perel zijn niet zozeer de feiten van een geheim interessant, maar de zin ervan. Als therapeut kun je transparant blijven, terwijl je van geheimen van individuele cliënten op de hoogte bent. Dit doe je door vragen te stellen op proces- in plaats van inhoudsniveau, zoals: wat is het voordeel van het in stand houden van een geheim? Wat is het gevolg van het openbaren van een geheim? Wat is de betekenis van de (geheime) ervaring? In relatie tot ontrouw speelt er vaak nog een ander geheim dan het vreemdgaan zelf. Mensen die vreemdgaan willen vooral weg bij de persoon die ze zijn geworden. Buiten de deur zoeken ze naar verloren stukken in zichzelf. Hiermee houden ze een geheim in stand: ze zijn niet (meer) de persoon die ze zeggen te zijn.
Tot slot enkele antwoorden van deelnemers op de vraag wat hen in het bijzonder is opgevallen of bijgebleven van deze dag:
‘Ben heel aangenaam verrast. Zeer goed en professioneel georganiseerde dag! Grote complimenten.’
‘Wat ik eruit heb gehaald: blijf in gesprek en oordeel niet’
‘De energie en levenslust van Perel. Het er iets van willen maken en daarin beschikbaarheid tonen. Dit op een basis van kennis, kunde, ervaring, no nonsens en warme medemenselijkheid’.
‘Haar houding om blijvend open te staan voor andere ideeën en werkwijzen vond ik erg inspirerend’
‘Ik vind het ongelooflijk knap dat Esther Perel deze dag intiem heeft weten te maken. Ze is inspirerend maar ook dichtbij en toegankelijk’.
‘Ik neem veel waardevolle inzichten mee die ik kan toepassen in mijn werk’