Leden in beeld: Virginie de Vries Robles
Virginie, of liever Virry, de Vries Robles is 88 jaar en NVRG-lid van het eerste uur. De systeemtherapie en het systemisch gedachtegoed blijven haar boeien, ook al is ze al bijna 30 jaar met pensioen. Als holocaust-overlever geeft mevrouw De Vries Robles voorlichting aan scholieren. Wij gingen met haar in gesprek over systemisch werken en denken, de ontwikkelingen die ze binnen de vereniging ziet en haar wens voor de toekomst van de NVRG.
Mevrouw De Vries Robles*, kunt u iets over uzelf vertellen aan de lezers?
Ik ben Virry de Vries Robles, 88 jaar en ik woon sinds het begin van de coronacrisis in Harderwijk. Dat viel toevallig zo samen, maar achteraf gezien had ik in Amsterdam een veel groter netwerk. Ik mis de contacten wel.
Toen ik 8 jaar was, brak de Tweede Wereldoorlog uit. Ik woonde met mijn ouders in Amsterdam waar mijn vader huisarts was. Als kind wilde ik medicijnen gaan studeren, maar van Hitler mochten joodse kinderen niet meer naar school dus ik heb maar 3 jaar basisonderwijs gehad. Ook wij werden opgepakt door de Duitsers en naar Westerbork gestuurd. Daar is mijn broer geboren. Ik was daar met mijn moeder en hem. Mijn vader was door de bezetters alweer teruggehaald naar Amsterdam. Wij werden als een soort onderpand in Westerbork gehouden zodat hij zou meewerken.
Op 12 april 1945 zijn we door de Canadezen bevrijd. Ook na de bevrijding van Nederland in mei moesten wij wachten om te kunnen terugkeren naar Amsterdam. Het argument van de toenmalige regering daarvoor was dat wij geen woon- of verblijfplaats hadden en geen papieren. Neen, dat klopt, die waren ons afgenomen.
Toen we terugkwamen in Amsterdam was alles anders. We waren ons huis kwijt en moesten bij vrienden wonen. Maar het ergste vond ik dat niemand op ons zat te wachten. Vanuit de overheid was er geen steun. Iedereen moest zichzelf maar zien te redden. Er werd nooit meer over de oorlog gesproken. Ook bij ons thuis niet.
Ik ben naar het gymnasium gegaan, hoewel dat natuurlijk helemaal niet aansloot op 3 jaar basisonderwijs en ik heb het daar erg moeilijk gehad. Na de geboorte van mijn zusje in 1946 strandde het huwelijk van mijn ouders en ben ik in een pleeggezin terecht gekomen en op een andere school, De Werkplaats Kindergemeenschap in Bilthoven. Dat voelde als een bevrijding.
Parallellen tussen toen en nu
De manier waarop na het einde van de oorlog werd omgegaan met mensen die terugkwamen uit kampen is vergelijkbaar met de manier waarop we nu met vluchtelingen omgaan, vind ik. En nog steeds worden over de hele wereld groepen mensen uitgesloten op basis van ras of geloof bijvoorbeeld. We hebben blijkbaar niets geleerd.
Daarom vind ik het zo belangrijk om scholieren te vertellen over de oorlog. Over wat het met je doet als je nergens bij hoort. Het is heel erg jammer dat dit door de coronacrisis nu niet kan en ik kijk ernaar uit het weer op te pakken.
Van niets iets maken
Je kunt wel zeggen dat ik in mijn leven heb geleerd om ‘van niets iets te maken’. In het begin was dat noodgedwongen, maar het is ook mijn kracht geworden.
Ik heb verschillende opleidingen gedaan en allerlei beroepen gehad, voordat ik de Sociale Academie ging doen. Ik ben toen ingeloot voor de speciale opleiding Gezinstherapie op het IVABO [Instituut Voortgezet Agogisch BeroepsOnderwijs]. Met vijf andere studenten en twee supervisoren heb ik een jaar live gewerkt met cliënten van de Blankenberg Stichting in Amsterdam.
Dat live werken, gebeurde met een one-way screen waarachter de andere studenten en de supervisoren zaten. Een van hen was Ammy van Heusden, nestor van de gezinstherapie. Er stond een telefoon in je kamer en als je met een gezin in gesprek was en de telefoon ging, moest je het gesprek onderbreken om met je supervisoren te gaan praten. Ze vroegen dan waarom je een bepaalde vraag had gesteld bijvoorbeeld of gaven feedback. Tijdens het gesprek met je cliënten! Het gebeurt waarschijnlijk nu niet meer zo. Ik heb dat zeker als lastig ervaren, mede omdat het mij het gevoel gaf dat mijn cliënten proefkonijnen waren.
Goede leerschool
Het was wel een goede leerschool. Je leerde immers niet alleen omgaan met spanningen in het gezin maar ook met je eigen spanning over moeten werken terwijl je door je supervisoren op de vingers werd gekeken.
Ik heb mijn scripties er nog eens bij gepakt na jouw telefoontje en ik sta nog steeds achter wat ik toen schreef! Ik vond dat er bij gezinstherapie te weinig aandacht was voor algemene groepsprocessen die je in elke groep kunt herkennen. Een gezin is ook een groep. En daarin tref je dezelfde dynamieken, spanningen en processen als bij andere groepen. Alle groepsleden hebben een bepaalde functie en dat zie je ook terug in gezinnen. Het enige verschil is dat je als kind niet zelf je familie kiest.
Na mijn opleiding ben ik terechtgekomen bij het Medisch Opvoedkundig Bureau in Utrecht, dat werd later de RIAGG. Daar heb ik 20 jaar op de afdeling Jeugd gewerkt. In die periode ben ik ook lid geworden van de NVRG.
Van weerstand overwinnen naar strijdbaarheid!
We hadden toen nog helemaal niet zo veel leden hoor, en alles wat we deden stuitte op weerstand, met name bij psychiaters en psychologen. Ze vormden een gesloten bolwerk waar we als systeemtherapeuten niet tussenkwamen.
Wij zochten ook toen al toenadering. We wilden van elkaar leren, feedback geven onderling – heel systemisch dus. Maar psychiatrie en psychologie maakten echt de dienst uit. Er was veel hiërarchie, weerstand tegen veranderingen en angst om te delen of angst om je kwetsbaar op te stellen.
Hoe ziet u de NVRG nu?
Ik lees alle nieuwsbrieven natuurlijk en ik ben blij dat we ons niet meer laten ondersneeuwen. Een paar jaar geleden heb ik het jubileumcongres bijgewoond en ik was zo trots op onze leden! We hebben zoveel jonge, enthousiaste nieuwe mensen, geweldig om te zien hoe we gegroeid zijn.
We zijn de laatste jaren echt strijdbaar geworden. Systeemtherapeuten en systeemtherapeutisch werkers bieden cliënten heel veel waarde en we zouden net zoveel rechten moeten hebben als andere hulpverleners. Je kunt niet meer om systeemdenken heen in deze samenleving!
Toekomstwens
Ik zou wensen dat we nog meer erkenning krijgen, niet meer de tweede viool spelen als het gaat om vergoeding door zorgverzekeraars en salarissen in de ggz. Dat door de overheid officieel wordt erkend dat systeemtherapie van waarde is.
Wil je meer weten over Virry de Vries Robles?
Hier vind je een bijdrage van haar op de site van het herinneringscentrum van kamp Westerbork.
Hier lees je een interview in de Volkskrant.
Hier zie je een video op YouTube.
* Mevrouw De Vries Robles had aangegeven dat ik [Irene van Baalen] haar mocht tutoyeren, macht der gewoonte maakte dat echter lastig voor me, daarom in dit interview een andere aanspreekvorm dan gebruikelijk binnen onze vereniging.