Leden in beeld: Hélène Nijhoff en Bruno Hillewaere

Bruno en Hélène, fijn om met jullie in gesprek te gaan voor de NVRG nieuwsbrief! Voor de lezers die jullie nog niet kennen: willen jullie jezelf voorstellen?

Bruno: mijn roots liggen in België en ik werk al twintig jaar in Nederland maar ben ook nog verbonden aan het centrum Rapunzel in Vlaanderen. De combinatie Vlaanderen-Nederland is voor mij heel fijn omdat we elkaar inspireren.

Sinds 5 jaar hebben we een eigen centrum, Euthopia, waarin opleiding, supervisie, praktijk en een stukje onderzoek centraal staan. Euthopia is Grieks voor ‘een goede plek’. Ik gebruik wel eens de term ‘passende hoop bieden’ om het te beschrijven: we zijn een plek waar ruimte is voor pijn en moeilijkheden maar ook voor de kracht en mogelijkheden van mensen.

Ik heb inhoudelijk de leiding over het deel praktijk en opleiding maar we werken met allemaal systeemtherapeuten samen. We leren van de opleiding in de praktijk en vanuit de praktijk in de opleiding.

Hélène: systemisch gezien heb ik het geluk gehad in een groot gezin geboren te worden bij oma en opa in huis. Dat was gebruikelijk als de nieuwe woning nog gebouwd moest worden. Ik ben in Rotterdam opgeleid voor het basisonderwijs en daarna ben ik de opleiding tot verpleegkundige gaan volgen. Ik heb in de psychiatrie, zorg voor verstandelijk beperkten, en in de ouderenzorg gewerkt. Momenteel heb ik mijn eigen praktijk, Praktijk Bij de Beuk, en daarnaast ben ik als opleider verbonden aan Stichting Civil Care en de Hogeschool Bredero Groep.

Dat laatste heeft alles te maken met een opleiding die Bruno en ik aan het opzetten zijn voor de ouderenzorg, over systemisch werken. We zijn als praktijken, heel systemisch, erg verbonden met elkaar. Het zou mooi zijn als we dat kunnen uitbreiden in de rest van Nederland, vooral omdat we nog zo moeten knokken voor aandacht voor het systemisch gedachtengoed, ook politiek gezien!

Er gebeurt veel op het gebied van systeemtherapie, met de beroepenstructuur en de ZN circulaire bijvoorbeeld. Merken jullie iets van deze ontwikkelingen in jullie praktijk?

Hélène: nou, wat mooi is, is dat door het project dat we samen met de Stichting Josephine Arts, Euthopia en Praktijk bij de Beuk doen, samenwerkingen ontstaan met een aantal grote organisaties en zorginstellingen die ons initiatief enorm ondersteunen. Er is dus wel meer aandacht voor het belang van systemisch werken.

Over het project Josephine, wat was de aanleiding voor jullie initiatief?

Hélène: wat ons getriggerd heeft, is dat er zoveel verpleegkundigen zijn die twijfelen of ze nog wel in de zorg willen blijven werken nu ze zo op hun tandvlees hebben gelopen. Ze worstelen echt met de vraag of een ander beroep niet beter zou zijn. We hebben deze mensen echter keihard nodig, zeker nu! Het gaat binnen organisaties wel over de balans tussen werk en privé maar bijna nooit over het systeem. Wat wij heel nadrukkelijk doen, is de naasten van deze zorgprofessionals erbij betrekken.

Mijn echtgenoot Willem [red.: Willem Dilven, ruim 45 jaar werkzaam in verschillende functies in de zorg] heeft heel lang samengewerkt met Martin Gloudemans en zijn vrouw Josephine Arts. Zij was ic-verpleegkundige en is 17 jaar geleden overleden. Om haar herinnering levend te houden, heeft Martin destijds de Stichting Josephine Arts opgericht. Toen Euthopia en Praktijk Bij de Beuk besloten zorgprofessionals en hun naasten te steunen door middel van gratis systeemtherapie, heeft Martin met zijn zoons de stichting nieuw leven ingeblazen. En toen ging het balletje rollen.

Bruno: systemisch denken is een brede, heel hoopvolle, manier van werken waarmee je heel veel verbindingen kunt leggen. Politiek gezien zitten we echter vaak in de marge. Daar is nog veel werk te verrichten en ik zie daarin ook een rol voor de NVRG: hoe kunnen we onszelf meer naar voren halen?

Voor mij zit de muziek in het bundelen van expertise. Naast ‘Josephine’ zijn Euthopia en Praktijk Bij de Beuk bezig met andere projecten; medewerkers van een mytylschool en medewerkers in de ouderenzorg systemisch opleiden bijvoorbeeld. In die sectoren is systeemtherapie nog zo onderbelicht en zeker nu is systemische scholing nodig!

Als iemand komt te overlijden en je mag er door corona niet bij, wat doet dat met kinderen en kleinkinderen? Wat doet het met je als je voortdurend wordt geconfronteerd met lijden en de dood? Hoeveel hulpverleners gaan over hun grenzen? En dan kun je wel tegen deze mensen zeggen ‘je moet zelfzorg organiseren’ maar dat zijn ze niet gewend. Wij geloven meer in het concept ‘systemische zelfzorg’, waarbij je goed hulp leert vragen. Waarbij je mensen leert betrekken die jou kunnen steunen, aan wie je taken kunt delegeren.

Kunnen jullie ons iets meer vertellen over de mytylschool en de ouderenzorg?

Hélène: toen ik klaar was met mijn opleiding Systeemtherapie viel het me op dat in de opleiding zoveel aandacht uitging naar de jeugd en de (jong-)volwassen jaren. Het ouderenstuk was onderbelicht en juist daar zijn ook nog veel herstelmogelijkheden. Relaties met anderen en  belangrijke thema’s waarmee we in het leven te maken krijgen, stoppen niet als iemand in een ouderenzorginstelling gaat wonen. Mijn wens was dat hier meer aandacht voor komt in de opleiding omdat er systemisch gezien zoveel werk ligt!

Omdat ik werkzaam ben binnen de ouderenzorg [red.: Hélène is als vertrouwenspersoon verbonden aan een aantal organisaties voor ouderen- en verpleeghuiszorg] is daar een project ontstaan en zijn we nu samen met Bruno bezig met een opleiding op dit gebied.

Bruno: het mytylschoolproject betreft een school voor kinderen met complexe, meervoudige beperkingen met een zeer bevlogen schoolleider die al zijn medewerkers systemisch wil opleiden en de systemen van kinderen meer wil betrekken. Een enorm project, waar ook een cultuuromslag voor nodig is.

Systemisch werken betekent niet alleen dat je werkt met systemen, maar ook dat je kleine systemen creëert die samen ergens aan werken, dat vind ik het mooie aan ons vak. Eén plus één is meer dan twee. Zo werken Hélène, Willem en ik ook samen.

Wat is jullie oproep aan de lezers van de NVRG-nieuwsbrief?

Hélène: we hopen dat mensen via crowdfunding onze gratis hulp aan zorgprofessionals willen steunen. De eerste donaties hebben we al ontvangen en nadat we in BN De Stem hebben gestaan hebben we heel warme reacties gehad. Daarnaast hoop ik natuurlijk dat meer therapeuten zich bij dit initiatief aansluiten, daar is ruimte voor. Het is belangrijk om de zorgmedewerkers die worstelen nadrukkelijk uit te nodigen, de drempel te verlagen.

Er ontstaan zulke mooie initiatieven nu, Bruno is bezig met wetenschappelijk onderzoek, daar kan hij zelf het beste iets over vertellen, maar wat ik wil zeggen is dat we als systeemtherapeuten vaak heel bescheiden zijn. We mogen ons best wat meer laten horen.

Bruno: met Peter Rober van de Universiteit in Leuven en Praktikon in Nijmegen willen we ook wetenschappelijk body geven aan wat we nu doen. We zitten hiermee heel erg op wat we noemen: de systemische alliantie. Niet de methodiek an sich is heilig, maar de samenwerking met gezinnen en met elkaar. Mooi en hoopvol is dat een goede alliantie als systemisch werker of systeemtherapeut met je supervisor leidt tot betere resultaten: we doen dit niet alleen, maar samen.

Hoe verlaag je de drempel voor zorgprofessionals om bij jullie aan te kloppen?

Hélène: bij veel organisaties in deze regio staat ons aanbod op Intranet. De drempel zit meestal bij het woord therapie, dus zo noemen we het ook niet. We gaan het gesprek aan over de impact van corona en hoe we daaraan betekenis kunnen geven, in een periode waarin we allemaal zoeken naar antwoorden.

Bruno: wat ik mooi zou vinden is als door dit interview mensen eerder aan de bel trekken. Maar het zit ‘m voor mij ook in de verbinding. We hebben zo’n beeld voor ogen van een archipel van kleine instituten en samenwerkingsverbanden, zo komt de verbinding in het groot tot stand.
Ik hoop dat NVRG-leden die dit lezen, worden aangemoedigd om zelf kleine samenwerkingsverbanden op te zetten en zo het verschil te gaan maken. Dan kunnen we ‘passende hoop’ bieden.

Tot slot, waarmee willen jullie afsluiten?

Hélène: ik vind het heel erg belangrijk dat we verstaanbare taal gaan gebruiken als het gaat over het systemisch gedachtegoed. Niet te bombastisch, maar zo communiceren dat mensen het meteen begrijpen en dat ze denken “oh ja, dit kan een systeemtherapeut voor mij betekenen”. Het moet toegankelijk zijn. Als het woord therapie een drempel vormt, dan noemen we het ‘een gesprek’. We moeten aansluiten bij de doelgroep.

Bruno: ja, ik sluit me daar graag bij aan. We moeten het niet ingewikkeld maken, juist in het gewone zit het buitengewone. Dat is mooi en hoopvol.

Wil je meer weten?
Via de Josephine Arts Stichting kun je telefonisch vragen stellen. Wil je je aanmelden om zelf gratis therapie te bieden aan zorgmedewerkers, dan kunnen zij je verder helpen.

Lees hier het artikel in BN De Stem van 15 september jl. over het project Josephine Arts.

Op de website van Euthopia zal binnenkort meer informatie te vinden zijn over de projecten in de mytylschool en de opleiding systemisch werker in de ouderenzorg. Je kunt hierover ook informatie inwinnen via: bruno@euthopia.nl of patricia@euthopia.nl