27 oktober 2025: Nascholingsdag voor NVRG-opleiders 'Cultuursensitief opleiden' met Ramón Karamat Ali

Cultuursensitief opleiden in systeemtherapie

Hoe zorg je als opleider in deze tijd, waarin diversiteit en gelijkheid nog meer op de voorgrond staan dan voorheen, dat je mee blijft bewegen met de prioriteiten van deze tijd? De verschillende aspecten van het opleidingstraject van een student in systeemtherapie, zoals onderwijs, supervisie, en leertherapie, zijn allemaal gekenmerkt door de rode draad van het (onder)steunen en begeleiden aan de ene kant en het toetsen en beoordelen aan de andere. Dit zijn verschillende activiteiten die binnen de rol van opleider onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Tijdens deze dag staan we stil bij een aantal transculturele en cultuursensitieve en anti-racistisch systemische principes en methoden, die als leidraad kunnen dienen om de opleider te motiveren om deze met goed vertrouwen in de praktijk te brengen ten behoeve van het opleidingstraject van de opleideling.  Er zal een isomorphisch proces plaatsvinden terwijl we als opleiders samen opgeleid worden om meer cultuursensitief anderen op te leiden. De oefeningen van deze dag zullen met aanpassingen ook weer toegepast kunnen worden in het werk met opleidelingen of studenten.

Dr. Ramón Karamat Ali is werkzaam als systeemtheoretisch psychotherapeut, opleider, supervisor en staflid aan Masters Opleiding in Manchester (MSc in Family & Systemic Psychotherapy) en als Director of the Systemic Centre for Personal and Professional Development (KA Conversations Ltd.) waar hij training geft in therapie, supervisie en onderzoek. Expertiseterreinen zijn het werken met jongeren en gezinnen waar er zelfverwonding plaatsvindt, interculturele koppels, en het opleiden in en begeleiden en uitvoeren van systemische onderzoeksprojecten. Hij publiceerde over deze thema’s in verschillende vaktijdschriften.

Erkend supervisor, trainer, en leertherapeut NVRG, AFT (UK), UKCP (UK) en lid van het BAATN (Black. African, & Asian Therapists Network, UK).

Inhoud en dagindeling

 9.30 - 11.00 uur: 

Kijken naar wat cultuursensitief werken eigenlijk is en het belang ervan

Allemaal leuk en aardig dat diversiteitsdenken, maar hoe staat dat in verhouding tot mijn rol as opleiders in systeemtherapie? Ik ben toch al “cultuursensitief”? hoor ik collega’s zeggen. Dat kan wel zo zijn, maar hoe bepaal je dat eigenlijk?

We zullen kijken naar wat we verstaan onder ‘cultuur ‘, vragen ons af wat ‘sensitief’ is binnen de context van opleiden. Welke verantwoordelijkheid hebben we als opleiders ten aanzien van culturele gevoeligheid en culturele competentie? Is het eigenlijk wel een competentie, als andere aspecten van ons vak als systeemtherapeuten, supervisoren en opleiders?

Er bestaat een onvermijdelijk machtsverschil in de context van het opleidingstraject. Hoe gaan we met deze macht en invloed om? Dit is een groot ethisch vraagstuk waar het werk van verschillende belangrijke systeemdenkers bij kan helpen, zoals Kenneth Hardy, John Burnham, Vicky Reynolds en Sharon Bond.

 11.15 – 12.45 uur:

Taal: welke woorden verbinden we aan moeilijke, innerlijke processen die teweeg kunnen worden gebracht door interculturele ontmoetingen?

Opleiden tot systeemtherapeut staat niet los van de waarden en normen van de maatschappij waarin we ons bevinden. We zullen kijken hoe deze zelf ook een uitdrukking zijn van een culturele positie, die ons als opleiders beïnvloedt en met ons meebeweegt. Woorden geven aan de ervaringen van anderen en de ideeën van onszelf als opleiders is geen eenvoudige klus. Hoe navigeren we in dit gebied en gebruiken we de kracht en invloed van taal nu juist in het voordeel van respect en rechtvaardigheid? We zullen hier zorgvuldig aandacht aan geven.

13.45 -15.15 uur

Het zelf van de opleider en de opleideling

De meest belangrijke instrument dat we hebben als opleiders is onszelf. Dit kan  gezien worden als een kracht, maar het brengt tevens een mogelijke kwetsbaarheid met zich mee. Hoe kunnen we er voor anderen zijn als we zelf ook onzekerheid ervaren? Leiders kunnen ook volgen, hoe zit dat voor opleiders? Het thema cultuursensitief werken kan een ‘praten over’ worden ondanks de goede bedoelingen van opleiders. Het is belangrijk dat er andere manieren worden gevonden dat het meer een ‘praten met’ en een ‘ervaren van’ wordt. Wat vaak in de weg staat, zijn de grenzen van die bekende “comfort zone”.

 15.30 – 16.30 uur

Integratie van innerlijke, relationele en ethische processen

We zullen het aan het einde van de dag, waarin we ondergedompeld zijn geweest in deze uitdagende thema’s, samen een poging wagen om het allemaal bij elkaar te brengen. Het zal op dit moment zijn dat de gedachten, gesprekken, gevoelens en ervaringen van de dag zullen worden bekeken vanuit een ontwikkelingsperspectief.

 Leerdoelen/eindcompetenties bij deze dag

• De deelnemers hebben een ervaring gehad om moeilijke vraagstukken betreffende diversiteit, gelijkheid, en discriminatie nader te bekijken
• Het ondersteunen van opleidelingen die zich historisch niet veilig voelen in de opleidingsrelaties, zowel in een individuele of groepscontext, en zich daar dan in te positioneren op een respectvolle en met zelfvertrouwen manier
• Kennen van verschillende vraaggebieden en kunnen toepassen van diverse oefeningen en methoden om de professionele identiteit van de opleideling betekenisvol te kunnen verrijken
• Zowel de culturele- en diversiteits competenties van de opleideling en die van de opleider zelf verder te  ontwikkelen en de grenzen van beide “comfort zones” te verleggen
• Zich beter positioneren als opleider vis-a-vis kwesties als racisme, discriminatie, post-koloniale erfenis en “schuld”.
• Om opleidelingen (supervisanten en studenten) te ondersteunen en begeleiden in het cultuursensitief werken met gezinnen of partners.

 Werkwijze

De dag zal een mix zijn van didactische stukken waarin theoretische en conceptuele materie zal worden besproken en uitgelegd. Oefeningen zullen voor een diepere kennismaking zorgen zowel indiviudeel, maar ook in relatie tot andere (mede)opleiders, Uitproberen en oefenen d.m.v. rollenspel zowel in grote groep als kleinere groepjes.

 Literatuur (facultatief)

• Afuape, T. (2016) Supervision as Relational Responsivity. In: J. Bownas & G. Fredman (eds), Working with Embodiment in Supervision: A Systemic approach(pp. 89-104). London: Routledge.
• Boyd, E. (2010) ‘Voice Entitlement’ Narratives in Supervision: Cultural and gendered influences on speaking and dilemmas in practice. In: C. Burck, & Daniel, G. (eds.), Mirrors and Reflections: Processes of Systemic Supervision (pp. 203-223). London: Karnac.
• Burnham, J. (2012). Developments in Social GRRRAAACCEEESSS: Visible-invisible and voiced-unvoiced. In: I-B. Krause (ed.), Culture and Reflexivity in Systemic Psychotherapy: Multiple perspectives (pp. 139-160). London: Karnac
• Burnham, J. (2025) Social GrRRAAAAACCEEEESSSS…S and intersectionality: Questions that connect and generate – intergracing through PIQUE, Context, 198: 30-36.
• Hardy, K. V., &, Laszloffy, T. (1995). Doing a Cultural Genogram: Key to Training Culturally Competent Family Therapists. Journal of Marital and Family Therapy, 21: 227-237.
• Hardy, K.V. & Laszloffy. T.A. (2008). The dynamics of a pro-racist ideology: Implications for family therapists. In M. McGoldrick & K.V. Hardy, (eds.), Revisioning family therapy: Race, culture and gender in clinical practice (2nd ed.). Guilford Press.
• Karamat Ali, H.P., &, Karamat Ali, R. (2011) Joint Self-Reflexivity: An Intercultural Couple Looks at Difference. Context, 117: 11-13.

• Karamat Ali, H.P. & Karamat Ali, R. (2024) Race: The cornerstone to connection, relationships and change. Context, 195: 12-17.
• Karamat Ali, R. (2004) Systemic psychotherapy & bilingualism: some formulations and explorations, Journal of Family Therapy, 26: 340-357.
• Karamat Ali, R. (2007) Learning to be mindful of difference: teaching systemic skills in cross-cultural encounters. Journal of Family Therapy, 29: 368-372.
• Karamat Ali, R. (2011) Keeping “race” and culture on the supervision agenda (even when they may not seem relevant….). Context, 116: 20-22.
• Karamat Ali, R. (2021). Competenties en diversiteit in supervisie - De uitdaging om het bespreekbaar te maken. Systeemtherapie, 33: 56-67.
• McGoldrick, M., &, Hardy, K.V (2019). Re-Visioning Training. In M., McGoldrick, &, K.V., Hardy (eds.), Revisioning Family Therapy; Race, Culture and Gender in Clinical Practice (pp. 477-495). New York: Guilford Press.

• Messent, P. (2016) Supervision Across Ethnic Difference: Learning of a White supervisor and manager. In: J. Bownas & G. Fredman (eds), Working with Embodiment in Supervision: A Systemic approach. London: Routledge (pp. 34-48).
• Reynolds, V. (2014) Centering ethics in group supervision: fostering cultures of critique and structuring safety.   International Journal for Narrative Therapy and Community Work, 1: 1-13.
• Scaife, J. (2019) Supervision in Clinical Practice, A Practitioner’s Guide (3rd ed.) (pp. 179 – 199). London: Routledge.

Accreditatie

NVRG: 6 accreditatiepunten

NVP   : wordt aangevraagd 

FGzPt: wordt aangevraagd

Kosten

NVRG-leden: € 225 (incl. 21% btw)

Niet NVRG-leden: € 285,- (incl. 21% btw)